Spis treści
Będące częścią łańcucha Sudetów Góry Stołowe należą do najciekawszych pasm górskich w Europie. Zalicza się je bowiem do bardzo rzadko spotykanych, zwłaszcza na Starym Kontynencie, poziomo ułożonych gór płytowych. Stąd też zresztą nazwa pasma, którego szczyty górskie są płaskie niczym blat stołu. Zwykle wzniesienia wyglądają jak trapezy, gdyż gładkim, długim wierzchołkom towarzyszą ostre krawędzie.
W leżącej na terenie Polski części Gór Stołowych wydzielono Park Narodowy o powierzchni 63,4 km2. Obejmuje on m.in. najwyższe wzniesienia pasma – Szczeliniec Wielki (919 m n.p.m.) i Skalniak (915 m n.p.m.)
Góry Stołowe – ukształtowanie terenu i przyroda
Znacząca większość pasma zbudowana jest z piaskowców, jednak można natrafić również na wzniesienia magmowe, jak np. Krucza Kopa (721 m n.p.m.). Krajobraz Gór Stołowych wyróżnia się nie tylko długimi, płaskimi szczytami. Teren dzisiejszego pasma górskiego ok. 100 mln lat temu przykrywały wody morskie. Ich ustąpienie i miliony lat erozji zaowocowały powstaniem niebanalnych form skalnych. Na terenie Parku, jak i poza nim, napotkać można na pojedyncze skały o niezwykłych kształtach, skalne labirynty i głębokie szczeliny.
Góry Stołowe pokrywają głównie zasadzone przez człowieka lasy świerkowe. Rzadziej spotykane są inne drzewa iglaste, czy jakiekolwiek liściaste. W lasach natrafić można na typowe zwierzęta leśne, jak dziki, sarny, czy lisy. Niektóre rejony Gór Stołowych słyną również z obecności niespotykanych w żadnym innym miejscu pajęczaków. Ciekawostką jest obecność muflona – gatunku owcy sprowadzonej z Korsyki. Pierwotnie wyspa była jedynym miejscem jej występowania.
Góry stołowe – atrakcje
Góry Stołowe mają do zaoferowania odwiedzającym przede wszystkim bogate w punkty widokowe i inne atrakcje trasy turystyczne. Na terenie samego Parku Narodowego Gór Stołowych łączna długość wyznaczonych szlaków to niemal 200 km. Z racji specyfiki gór płatowych na trasach nie brakuje stromych podejść. Mimo to w górach Stołowych dominują jednak łagodne szlaki spacerowe. Najciekawsze szczyty pasma, które warto zdobyć to:
- Szczeliniec Wielki (919 m n.p.m.)Leżące na terenie Parku Narodowego Gór Stołowych wzniesienie jest najwyższym szczytem pasma. Posiada także miano najwyższej góry płatowej w Europie. Mimo wszystko niewielka, w stosunku do wzniesień w innych pasmach górskich, wysokość oraz okrężna droga prowadząca na szczyt sprawiają, że zdobycie Szczelińca Wielkiego pozostaje w zasięgu każdego turysty.Podczas wędrówki po Szczelińcu Wielkim, napotkać można wiele ciekawych form skalnych, które przyjęły nazwy od swoich kształtów. Są to m.in. Wielbłąd, Kwoka, czy Słoń. Największą sławę zyskał natomiast będący najwyższym punktem Szczelińca – Fotel Pradziada.Uwagę zwraca również mnóstwo szczelin skalnych i przepaści, którym Szczeliniec Wielki zawdzięcza pierwszy człon swojej nazwy. Najsłynniejsze z nich – Piekło – jest głębokie aż na 30m.
Wstęp na górne partie wzniesienia jest płatny. Ceny biletów wynoszą: normalny – 10 zł, ulgowy – 5 zł. Latem Szczeliniec dostępny jest w godzinach 8 – 20, natomiast jesienią i zimą czas otwarcia jest skracany. Żeby dotrzeć na szczyt góry, najlepiej udać się żółtym szlakiem z Karłowa, po drodze mijając schronisko PTTK.
- Skalniak (915 m n.p.m.)Jest to drugi co do wysokości szczyt Gór Stołowych. Pomimo iż mniej znany od Szczelińca, również warto go odwiedzić, chociażby ze względu na roztaczający się z wierzchowiny krajobraz oraz możliwość zwiedzenia Błędnych Skał.Skalniak najlepiej zdobyć czerwonym szlakiem. Rozpoczyna się on w Kudowie-Zdroju i biegnie przez Karłów, aż do Wambierzyc.
- Krucza Kopa (721 m n.p.m.)Jeden z nielicznych w Górach Stołowych szczytów magmowych. Warte obejrzenia są znajdujące się w sąsiedztwie szczytu: rumowisko skalne oraz kilkudziesięciometrowe urwisko.Główną trasą turystyczną prowadzącą na Kruczą Kopę jest mający swój początek w Dusznikach-Zdroju szlak zielony.
Góry Stołowe – pozostałe atrakcje
Szczyty górskie, z których podziwiać można rozmaite widoki, to nie jedyna atrakcja Gór Stołowych. Wędrując po tym niezwykłym paśmie górskim, warto odwiedzić również:
- Błędne Skały – labirynt stworzony przez dziesiątki bloków skalnych. Konstrukcja znajduje się na krawędzi Skalniaka, na wysokości 853 m n.p.m, między Kudową-Zdrojem a Karłowem. Pomiędzy Skałami wyznaczono liczący kilkaset metrów szlak turystyczny, mający ułatwić zwiedzanie skalnego miasta.Wejście do labiryntu skalnego możliwe jest latem, w godzinach 8 – 20. Wiosną oraz jesienią czas otwarcia jest krótszy, natomiast zimą Błędne Skały pozostają niedostępne dla turystów. Ceny biletów są identyczne jak na Szczelińcu Wielkim: bilet normalny – 10 zł, bilet ulgowy – 5 zł.Do Błędnych Skał warto wybrać się żółtym szlakiem Duszniki-Zdrój – Karłów lub zielonym Polanica-Zdrój – Karłów. Istnieje także możliwość podjechania pod Błędne Skały samochodem. Pozostawienie auta na parkingu wymaga jednorazowej opłaty 20 zł. Warto pamiętać, że ze względu na ciasną drogę i duże oblężenie turystów, wjazdy oraz zjazdy odbywają się wahadłowo. Na parking można wjeżdżać przez 15 minut o pełnych godzinach, natomiast zjeżdża się 30 minut później.
- Skalne grzyby – interesujące formy piaskowca spotkać można między Batorowem a Karłowem. Występujące tu skały często rzeczywiście do złudzenia przypominają znacznie przerośnięte grzyby. Nie brakuje tu również „maczug”, czy „zwierząt”. Wymienione formy skalne ustawione są równomiernie, co ok. 2 km.Do Skalnych grzybów prowadzi czerwony szlak Polanica-Zdrój – Wambierzyce oraz żółty Radków – Duszniki-Zdrój.
- Białe Skały – podobnie jak Skalne grzyby, mierzące od 20 do 30 metrów Białe Skały również znajdują się między wsiami Batorów i Karłów. Monumentalne, pokryte roślinnością formy skalne robią niewiarygodne wrażenie.
Uzdrowiska w Górach Stołowych
Najciekawsze i najczęściej odwiedzane ośrodki turystyczne to:
- Kudowa-Zdrój
- Polanica-Zdrój
- Duszniki-Zdrój
- Karłów
Przez powyższe miejscowości przebiega większość szlaków spacerów wyznaczonych na terenie Parku Narodowego Gór Stołowych. Są to również jedne z najstarszych uzdrowisk w Polsce. Na uwagę zasługuje słynna od lat pijalnia wód mineralnych w Polanicy-Zdroju, jak i muzea: papiernictwa w Dusznikach oraz zabawek w Kudowie. Zabytki na terenie wymienionych miejscowości to m.in. ruiny Zamku oraz Dworek Chopina w Dusznikach-Zdroju. Najlepszym miejscem na zabawę jest Kudowa, w której mieszczą się Aqua Park oraz Park linowy.